TIẾP CẬN NHIỄM TRÙNG HÔ HẤP DƯỚI (Phần 01)

ĐỊNH NGHĨA

Viêm phổi là tình trạng viêm cấp tính hay mạn tính nhu mô phổi do tác nhân vi sinh vật (pneumonia). Viêm phổi có thể gây ra do nguyên nhân dị ứng, miễn dịch, do tác nhân vật lý hay hóa học (pneumonitis)

DỊCH TỄ

Tần suất viêm phổi cộng đồng khác nhau từ 2- 12 ca/1000, cao nhất ở trẻ sơ sinh và người già. Tần suất viêm phổi cộng đồng ở người trên 65 tuổi 25-44 ca/1000, tỉ lệ khác nhau 2-8 lần ở bệnh nhân nội trú, trong nhà dưỡng lão.

Tử vong 198/100.000 người năm ở Anh và Wales năm 1997, là nguyên nhân tử vong thường gặp nhất ở Mỹ, là nguyên nhân thứ 6 tại Mỹ và Anh về nguyên nhân tử vong. Khoảng 15 triệu trẻ em chết mỗi năm do nhiễm trùng hô hấp, 1/3 do viêm phổi và 96% ở các nước đang phát triển. Viêm phổi là nguyên nhân gây chết do nhiễm trùng nhiều nhất ở trẻ em.

Trong 30 năm nay tần suất viêm phổi giảm ở trẻ sơ sinh, người già tăng do sự phát triển về kháng sinh liệu pháp.

Tại Việt Nam, theo số liệu WHO 2017 cúm và viêm phổi là nguyên nhân tử vong hàng thứ 8, chiếm 3.96% tổng tử vong.

PHÂN LOẠI VIÊM PHỔI

Có nhiều cách phân loại trước đây

1. Theo giải phẫu

a. Viêm phổi thùy

b. Viêm phổi phân thùy

c. Viêm phổi dưới phân thùy

d. Phế quản phế viêm

2. Theo nơi nhiễm trùng

a. Viêm phổi mắc phải tại cộng đồng

Bệnh nhân viêm phổi mắc phải khi bệnh nhân viêm phổi mà không nằm viện hay nhà dưỡng lão, cơ sở chăm sóc y tế

b. Viêm phổi bệnh viện (VPBV)

Viêm phổi bệnh viện: Bệnh nhân viêm phổi mắc phải khi nằm viện kể cả nhà dưỡng lão mà trước đó phổi bình thường.
VPBV là viêm phổi xảy ra sau 48 giờ nhập viện ở bệnh nhân không đặt nội khí quản.

Viêm phổi thở máy (VPTM) là viêm phổi xảy ra sau 48 giờ đặt nội khí quản.

3. Theo đáp ứng điều trị

a. Đáp ứng điều trị ban đầu

b. Không đáp ứng điều trị ban đầu

4. Tác nhân gây bệnh (Bảng 1)

Bảng 1: Tác nhân gây viêm phổi cộng đồng thường gặp

Tác nhân VPTM khác nhau tùy vào đặc điểm bệnh nhân khoa ICU, thời gian nằm viện và nằm ICU. Tuy nhiên gram âm chiếm ưu thế: P. aeruginosa and Acinetobacter spp, Proteus spp, Escherichia coli, Klebsiella spp, và H. influenzae, Gram dương thường gặp là S. aureus. VPTM thường gây bởi nhiều tác nhân vi khuẩn khác. Tác nhân còn thay đổi tùy theo bệnh nền bệnh nhân, bệnh nhân phẫu thuật

------

Phân loại theo giải phẫu thì tiện lợi nhưng không phù hợp nếu tác nhân không nhiễm và dựa vào X-Quang ngực nhưng không bao quát hết giải phẫu phổi.

Phân theo tác nhân có ích trong chẩn đoán viêm phổi cộng đồng hay viêm phổi bệnh viện, tuy nhiên khó xác định trên lâm sàng, cận lâm sàng độ nhạy không cao, và có thể viêm phổi do nhiều tác nhân gây ra. Hiện tại lâm sàng viêm phổi phân loại theo nơi nhiễm khuẩn.

Viêm phổi bệnh viện là kết quả sự thay đổi hệ vi khuẩn gây ra bởi việc dùng kháng sinh, các thiết bị y tế, đường tiêm truyền. Việc điều trị khó khăn hơn do tình trạng kháng thuốc kháng sinh hiện tại.

---