TIẾP CẬN BỆNH NHÂN VÀNG DA - ĐỊNH NGHĨA & PHÂN LOẠI

ĐỊNH NGHĨA

Vàng da (jaundice, icterus) là tình trạng nhuốm màu vàng ở da niêm và củng mạc mắt do  tăng bilirubin toàn phần trong máu.

Trên lâm sàng, cần phân biệt với một số trường hợp vàng da không do tăng Bilirubin gồm: vàng da do tăng beta - carotene, vàng da do thuốc (Quinine, Cloroquine). Những trường  hợp này có vàng da nhưng không vàng niêm và không vàng củng mạc mắt. ∙ Ngưỡng giá trị bình thường của Bilirubin trong máu:

• Toàn phần: 0,8 – 1,2 mg% (13,6 – 20,4 micromol/l)
• Trực tiếp: 0,2 – 0,4 mg% (3,4 – 6,8 micromol/l)
• Gián tiếp: 0,6 – 0,8 mg% (10,2 – 13,6 micromol/l) 

PHÂN LOẠI

1. Theo triệu chứng:

- Vàng da lâm sàng (vàng da niêm rõ): Bilirubin toàn phần thường tương ứng với  ngưỡng trên 2,5 mg/dl

- Vàng da dưới lâm sàng (vàng da niêm có thể chưa rõ): Bilirubin toàn phần cao hơn giới hạn trên bình thường, nhưng không tăng quá 2,5 mg/dl

2. Theo thành phần Bilirubin: 

- Vàng da chủ yếu do tăng Bilirubin trực tiếp (Bilirubin trực tiếp chiếm > 50% Bilirubin toàn phần) 

- Vàng da chủ yếu do tăng Bilirubin gián tiếp (Bilirubin gián tiếp chiếm > 80- 85% Bilirubin toàn phần) 

- Vàng da do tăng Bilirubin hỗn hợp (Bilirubin toàn phần tăng nhưng không thuộc  hai nhóm kể trên) 

3. Theo cơ chế bệnh sinh (hình 1): 

- Tăng Bilirubin gián tiếp 

(1) Tăng sản xuất Bilirubin 

(2) Giảm tiếp nhận Bilirubin vào gan 

(3) Giảm khả năng liên hợp 

- Tăng Bilirubin trực tiếp 

(4) Giảm bài tiết Bilirubin vào tiểu quản mật 

(5) Tắc nghẽn đường mật (trong và/hoặc ngoài gan) 

---

NGUỒN TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếp cận bệnh nhân vàng da - ThS. Võ Phạm Phương Uyên, PGS. TS. Quách Trọng Đức 

---

TÀI LIỆU LIÊN QUAN VÀNG DA

BỘ TRẮC NGHIỆM CẬN LÂM SÀNG TIÊU HÓA (case lâm sàng có giải thích)

TRẮC NGHIỆM CASE LÂM SÀNG TIÊU HÓA (có giải thích chi tiết)

---

Phần 01: Tiếp cận vàng da: Định nghĩa & Phân loại