Cấu tạo cơ bản của 1 đốt sống gồm: thân đốt sống, cung đốt sống, lỗ đốt sống và các mỏm...

1. Cấu tạo cơ bản của một đốt sống

Đốt sống cổ có thân đốt sống dẹt theo bề ngang, mỏm gai chẻ đôi và có lỗ ngang cho động mạch đốt sống đi qua.
Đốt sống cổ I, còn gọi là đốt sống đội. Đốt sống cổ II có mỏm răng, còn gọi là đốt sống trục

2. Đặc điểm giải phẫu của đốt sống cổ

Cột sống đoạn ngực gồm 12 đốt sống, khớp với xương sườn để tham gia tạo thành lồng ngực. Do đó, ở mặt bên mỗi thân đốt sống có 2 hố khớp để khớp với đầu xương sườn là hố sườn trên (superior costal facet) và hố sườn dưới (inferior costal facet). Ngoài ra, mỏm ngang của các đốt sống ngực; ngoại trừ hai hay ba đốt sống ngực cuối cùng, có hố sườn ngang (transverse costal facet) để khớp với củ sườn. 
Các đốt sống đoạn ngực có những đặc điểm như sau:
Thân đốt sống dày hơn các đốt sống cổ nhưng nhỏ hơn các đốt sống thắt lưng.
Khuyết sống dưới sâu hơn khuyết sống trên.
Mỏm ngang có hố sườn ngang.
Mỏm gai dài và chúc xuống dưới.
Mỏm khớp có các diện khớp đứng ngang, nhìn ra phía trước hoặc phía sau.
Lỗ đốt sống gần hình tròn. 
Tóm lại, đặc điểm để nhận diện đốt sống ngực là mặt bên thân sống có hố sườn. 

3. Đặc điểm giải phẫu của đốt sống ngực

Cột sống thắt lưng chống đỡ sức nặng của toàn cơ thể và chuyển động nhiều nên có những đặc điểm sau:
Thân đốt sống lớn, rộng bề ngang.
Lỗ đốt sống hình tam giác, rộng hơn đốt sống đoạn ngực, nhưng nhỏ hơn đốt sống đoạn cổ.
Cuống cung ngắn, có đường kính lớn, 
Khuyết sống dưới sâu hơn khuyết sống trên.
Mỏm ngang mỏng, có chiều dài tăng dần từ đốt sống thắt lưng thứ I đến đốt sống thắt lưng thứ III, sau đó ngắn dần. Chỗ mỏm ngang dính vào cung đốt sống có mỏm phụ.
Mỏm gai hướng ngang ra sau.
Mỏm khớp trên dẹt theo chiều ngang, mặt trong lõm, mặt ngoài có mỏm núm vú. 
Mỏm khớp dưới lồi hình trụ để thích ứng với diện khớp của mỏm khớp trên. 
Tóm lại, đặc điểm để nhận diện đốt sống thắt lưng là không có hố sườn và không có lỗ ngang. 

4. Đặc điểm giải phẫu của đốt sống thắt lưng

Xương cùng là khối xương lớn do 5 đốt sống cùng dính với nhau tạo thành. Xương có dạng hình tháp, với nền quay lên trên, đỉnh hướng xuống dưới. Như vậy, xương cùng có một đỉnh, một nền, hai phần bên, hai mặt là mặt chậu hông và mặt lưng.
Mặt chậu hông: hay còn gọi là mặt trước, tham gia tạo thành mặt sau trên của chậu hông. Mặt này có 4 đường ngang, là vết tích của ranh giới giữa các đốt sống cùng. Bốn cặp lỗ cùng chậu hông (pelvic sacral foramina) thông với ống cùng, là nơi đi ra của các nhánh bụng thần kinh gai sống. 
Mặt lưng: hay còn gọi là mặt sau, lồi và gồ ghề. Dọc đường giữa là mào cùng giữa (median sacral crest), do mỏm gai của các đốt sống cùng tạo nên. Ở đầu dưới mào trẽ thành 2 sừng cùng. Ở hai bên mào cùng giữa là các lỗ cùng lưng (dorsal sacral foramina). Tương tự như lỗ cùng chậu hông, lỗ cùng lưng cũng thông với ống cùng, và là nơi đi ra của các nhánh lưng của thần kinh gai sống. 
Phía ngoài của các lỗ cùng lưng là mào cùng bên (lateral sacral crest), do mỏm ngang của các đốt sống cùng tạo thành.
Phía trong của các lỗ cùng lưng là mào cùng trung gian (intermediate sacral crest), do các mỏm khớp của các đốt sống cùng tạo nên. 
Nền xương cùng: là mặt trên của đốt sống cùng thứ nhất. Thân sống bè ngang, nhô ra phía trước, tạo thành ụ nhô (sacral promontory). Giữa nền của xương cùng là đầu trên của ống cùng. Hai bên là mỏm khớp trên, để khớp với mỏm khớp dưới của đốt sống thắt lưng thứ năm. 
Phần bên: hình tam giác mà nền ở phía trên và đỉnh phía dưới. Phần trước của nền có diện tai, hay diện nhĩ để khớp với xương chậu. 
Đỉnh xương cùng: là mặt dưới của đốt sống cùng thứ năm, tiếp khớp xương cụt bằng một diện khớp hình soan. 
Ống cùng (sacral canal) được tạo thành bởi các lỗ đốt sống cùng, chứa các nhánh của chùm đuôi ngựa. Ống cùng có thiết diện hình tam giác, thông với lỗ cùng chậu hông và cùng lưng bởi 4 cặp lỗ gian đốt sống. 

5. Đặc điểm giải phẫu của xương cùng

Khóa học "Đặc điểm giải phẫu xương sống" cung cấp kiến thức căn bản về giải phẫu xương sống. Từ đó giúp người học hình dung tổng quát về hình dạng, các mốc giải phẫu hay mối liên quan cấu trúc xung quanh. Tạo tiền đề để tìm hiểu sâu hơn về hoạt động, chức năng và các bệnh lý liên quan của xương này. Khóa học được thiết kế bao gồm
1. Cấu tạo cơ bản của một đốt sống
2. Đặc điểm giải phẫu đốt sống cổ
3. Đặc điểm giải phẫu đốt sống ngực
4. Đặc điểm giải phẫu đốt sống thắt lưng
5. Đặc điểm giải phẫu xương cùng

Đội ngũ giảng viên: Bộ môn Giải Phẫu - Đại học Y Dược TP.HCM
