ÂM NHẠC VÀ CẢM XÚC
ThS.BS. Võ Thanh Phong
Âm nhạc điều hoà cảm xúc
Điều hoà cảm xúc là quá trình bên trong thông qua đó con người có thể duy trì tình trạng thoải mái bằng cách điều chỉnh một hay nhiều khía cạnh của cảm xúc. Nếu xảy ra khó khăn trong sự điều hoà cảm xúc có thể gây ảnh hưởng đến sức khoẻ tâm lý của con người. Nhiều nghiên cứu đã thấy rằng sự điều hoà cảm xúc thích hợp có thể làm tình trạng tâm lý khoẻ mạnh [3].
Âm nhạc đã được chứng minh là có ảnh hưởng đến cảm xúc và quá trình điều hoà cảm xúc. Để hỗ trợ quá trình điều hoà cảm xúc nên sử dụng âm nhạc có cảm xúc hạnh phúc, dễ chịu. Các hoạt động đi kèm như nhắm mắt hoặc dùng các hình ảnh để tạo kích thích thị giác để làm tăng cảm xúc của người nghe. Nghe nhạc, hát, ứng tác nhạc hay thậm chí hướng dẫn người nghe tập trung và chú ý vào sự thay đổi của hoà âm có thể hỗ trợ điều hoà cảm xúc [3].
---
Ảnh hưởng âm nhạc lên cảm xúc
Một nghiên cứu báo cáo ảnh hưởng của các thể loại âm nhạc khác nhau lên cảm xúc của con người. Kết quả trong hình bên dưới [7]:
Figure 1. Tác động của các thể loại âm nhạc khác nhau lên các cảm xúc khác nhau
---
Âm nhạc và sự tập trung
Một nghiên cứu so sánh sự tập trung chú ý giữa 3 nhóm: (1) nhóm hoàn toàn không cho nghe nhạc; (2) nhóm nghe nhạc 10 phút trong quá trình thực hiện bài đánh giá; (3) nhóm nghe nhạc 10 phút trước khi thực hiện bài đánh giá. Kết quả thấy rằng nhóm được nghe nhạc 10 phút trước khi thực hiện bài đánh giá cho điểm số tập trung chú ý cao nhất [5].
Một nghiên cứu tại Đài Loan trên 102 người từ 20-24 tuổi so sánh ảnh hưởng của âm nhạc có lời và không lời đến sự tập trung chú ý trong môi trường làm việc. Kết quả của nghiên cứu thấy rằng sử dụng âm nhạc có lời sẽ làm giảm sự tập trung chú ý. Do đó, nghiên cứu đề xuất rằng nến sử dụng âm nhạc không lời trong môi trường làm việc [6].
Một nghiên cứu so sánh 3 thể loại âm nhạc: (1) âm nhạc tịnh hành; (2) âm nhạc cổ điển; (3) âm nhạc cổ truyền. Kết quả thấy rằng sự tập trung chú ý không khác biệt giữa các thể loại âm nhạc. Tuy nhiên khi so sánh giữa việc nghe âm nhạc mà người nghe đối với âm nhạc đó: (1) rất thích; (2) bình thường; (3) rất không thích, thấy rằng khi nghe nhạc rất thích hoặc rất không thích đều làm giảm sự tập trung chú ý, trong khi đó nhóm còn lại thì cho điểm tập trung chú ý cao hơn so với không nghe nhạc [1].
Một nghiên cứu thấy rằng âm nhạc mà khả năng tạo ra không khí yêu thương hoặc quan tâm, và tránh những âm nhạc gây cảm giác căng thẳng hoặc buồn thì sẽ làm tăng sự tập trung chú ý vào công việc hơn so với không nghe nhạc [4].
---
Âm nhạc buồn có làm tâm trạng bạn tệ hơn?
Thông thường, khi nghe nhạc buồn sẽ làm cho người nghe trải nghiệm cảm xúc buồn, và tình trạng này được cho là trạng thái cảm xúc không thoải mái hay khó chịu. Nhưng câu hỏi là tại sao chúng ta lại nghe nhạc buồn nếu nó làm chúng ta buồn?
Một nghiên cứu tiến hành trên 44 người tình nguyện, và họ được nghe những bài nhạc buồn và vui, sau đó được đánh giá về trạng thái cảm xúc. Kết quả thấy rằng khi nghe nhạc buồn, những người tham gia cảm thấy cảm xúc của mình buồn ít hơn nỗi buồn (tragic emotion) của bản nhạc đó, cảm xúc cao trào (như choáng ngợp, kích thích, kích động) cao hơn so với cảm xúc của bản thân bản nhạc đó và cao hơn so với khi nghe nhạc vui, cảm xúc lãng mạn cảm nhận được cao hơn so với tính lãng mạn của bài nhạc, đồng thời cảm xúc vui vẻ hạnh phúc cao hơn so với bản thân bài nhạc, trong khi nghe nhạc vui thì cảm xúc tươi vui mà người nghe cảm nhận được lại thấp hơn so với sự vui tươi của bản nhạc. Như vậy, nghe bản nhạc buồn không làm chúng ta ở trong trạng thái khó chịu, mà ngược lại giúp chúng ta có cảm giác dễ chịu hơn [2].
Figure 2. Cảm xúc nhận thức từ bản nhạc và cảm xúc cảm nhận được khi nghe bản nhạc đối với nhạc vui và nhạc buồn
Điều này được nhóm nghiên cứu lý giải rằng có sự khác nhau vể sự khơi gợi cảm xúc buồn của các sự kiện thực tế trong đời sống xảy ra với người đó và sự khơi gợi cảm xúc từ bản nhạc buồn. Trong cuộc sống, những trải nghiệm với các sự kiện buồn sẽ làm chúng ta có cảm xúc buồn, vì chúng ta là người trực tiếp liên quan đến sự kiện đó. Ngược lại, khi nghe nhạc buồn, chúng ta hoàn toàn an toàn trước các mối đe doạ và nguy hiểm mà bản nhạc mang lại. Ngoài ra, nhạc sĩ, nghệ sĩ trình diễn hay chính bản thân bản nhạc biểu hiện cảm xúc mà từ đó chúng ta cảm nhận được và đồng cảm với họ. Điều này làm cho chúng ta cảm thấy dễ chịu thay vì cảm thấy khó chịu khi chính chúng ta trả qua một sự kiện buồn. Và cảm giác khó chịu hay dễ chịu là cơ chế giúp chúng ta có xu hường tiếp cận hay tránh khỏi một sự kiện nào đó.
Figure 3. Mô hình hoá giải thích về tác động của nhạc buồn và sự kiện buồn trong cuộc sống
Ghi chú: Các cảm xúc buồn do các sự kiện thực tế trong đời sống tác động trực tiếp đến con người và gây ra sự khó chịu. Ngược lại cảm xúc buồn khi nghe một bản nhạc buồn làm con người cảm thấy dễ chịu.
---
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Huang, Rong-Hwa and Shih, Yi-Nuo (2011), "Effects of background music on concentration of workers", Work. 38(4), pp. 383-387.
2. Kawakami, A., et al. (2013), "Sad music induces pleasant emotion", Front Psychol. 4, p. 311.
3. Moore, Kimberly Sena (2013), "A systematic review on the neural effects of music on emotion regulation: implications for music therapy practice", Journal of music therapy. 50(3), pp. 198-242.
4. Shih, Yi-Nuo, Chien, Wei-Hsien, and Chiang, Han-sun (2016), "Elucidating the relationship between work attention performance and emotions arising from listening to music", Work. 55(2), pp. 489-494.
5. Shih, Yi-Nuo, Huang, Rong-Hwa, and Chiang, Han-sun (2009), "Correlation between work concentration level and background music: A pilot study", Work. 33(3), pp. 329-333.
6. Shih, Yi-Nuo, Huang, Rong-Hwa, and Chiang, Hsin-Yu (2012), "Background music: Effects on attention performance", Work. 42(4), pp. 573-578.
7. Trost, Wiebke, et al. (2012), "Mapping aesthetic musical emotions in the brain", Cerebral Cortex. 22(12), pp. 2769-2783.
