Bệnh ĐỘNG MẠCH VÀNH (CAD) bao gồm sự suy giảm lưu lượng máu qua các ĐỘNG MẠCH VÀNH, thông thường là do các mảng xơ vữa. Biểu hiện lâm sàng bao gồm thiếu máu cơ tim thầm lặng, đau thắt ngực, hội chứng MẠCH VÀNH cấp (đau thắt ngực không ổn định, nhồi máu cơ tim), và đột tử do tim.
Căn nguyên của bệnh ĐỘNG MẠCH VÀNH
Thông thường, bệnh ĐỘNG MẠCH VÀNH là do
- Xơ vữa MẠCH VÀNH: Sự lắng đọng cục bộ của các khối lipid trong các ĐỘNG MẠCH VÀNH lớn và trung bình
Ít phổ biến hơn, bệnh ĐỘNG MẠCH VÀNH là do
- Co thắt MẠCH VÀNH (xem các dạng khác của cơn đau thắt ngực)
Sự rối loạn nội mạc mạch máu có thể làm tăng xơ vữa động mạch và góp phần làm co thắt ĐỘNG MẠCH VÀNH. Tầm quan trọng ngày càng tăng, hiện nay rối loạn chức năng nội mô cũng được công nhận là nguyên nhân gây đau thắt ngực trong trường hợp không có hẹp hoặc co thắt ĐỘNG MẠCH VÀNH.
Nguyên nhân hiếm gặp bao gồm tắc mạch ĐỘNG MẠCH VÀNH do huyết khối, tách ĐỘNG MẠCH VÀNH, phình mạch (ví dụ như trong bệnh Kawasaki) và viêm mạch máu (ví dụ như ở bệnh lupus ban đỏ hệ thống, giang mai).
Sinh lý bệnh của bệnh ĐỘNG MẠCH VÀNH
Xơ vữa MẠCH VÀNH
Xơ vữa ĐỘNG MẠCH VÀNH thường phân bố không đều trong các phần mạch khác nhau nhưng thường xảy ra ở những vị trí đặc biệt (ví dụ, vị trí mạch chia đôi). Khi mảng xơ vữa phát triển trong thành mạch máu, lòng mạch dần dần thu hẹp, dẫn đến thiếu máu cục bộ (thường gây ra đau thắt ngực). Mức độ hẹp cần thiết để gây thiếu máu thay đổi theo nhu cầu oxy của cơ tim.
Đôi khi, mảng xơ vữa sụp đổ hoặc nứt vỡ. Lý do của sụp đổ mảng xơ vữa không rõ ràng nhưng có lẽ liên quan đến hình thái mảng xơ vữa, hàm lượng canxi trong mảng xơ vữa, và mảng xơ vữa mềm do quá trình viêm. Sự vỡ ra của mảng xơ vữa làm lộ ra lớp collagen và các chất gây ra huyết khối khác, kích hoạt tiểu cầu và hoạt hóa quá trình đông máu kết quả là một huyết khối trầm trọng, làm gián đoạn dòng máu MẠCH VÀNH và gây ra các mức độ thiếu máu cơ tim khác nhau. Hậu quả của thiếu máu cấp tính, gọi chung là hội chứng MẠCH VÀNH cấp (ACS), phụ thuộc vào vị trí và mức độ tắc nghẽn và bao gồm từ đau thắt ngực không ổn định, nhồi máu cơ tim không có ST chênh lên (NSTEMI), đến nhồi máu cơ tim có ST chênh lên (STEMI), có thể dẫn đến nhồi máu xuyên màng phổi và các biến chứng khác bao gồm loạn nhịp thất ác tính, khiếm khuyết dẫn truyền, suy tim và đột tử.
Co thắt ĐỘNG MẠCH VÀNH
Co thắt MẠCH VÀNH là tình trạng tăng trương lực mạch khu trú, thoáng qua, làm hẹp lòng mạch rõ rệt và giảm lưu lượng máu; thiếu máu cục bộ có triệu chứng (đau thắt ngực biến thái) có thể xảy ra. Sự thu hẹp lòng ĐỘNG MẠCH VÀNH đáng kể có thể gây ra sự hình thành huyết khối, gây nhồi máu hoặc loạn nhịp đe dọa tính mạng. Sự co thắt có thể xảy ra trong các động mạch có hoặc không có mảng xơ vữa.
Trong động mạch không có khối xơ vữa, trương lực ĐỘNG MẠCH VÀNH có thể tăng lên và phản ứng với các kích thích mạch máu có thể là quá mức gây lên các co thắt MẠCH VÀNH trầm trọng. Cơ chế chính xác là không rõ ràng nhưng có thể liên quan đến bất thường tế bào nội mô sản xuất oxit nitric hoặc sự mất cân bằng giữa các hợp chất có nguồn gốc từ nội mạc và các yếu tố gây giãn mạch từ ĐỘNG MẠCH VÀNH.
Trong động mạch có mảng xơ vữa, mảng xơ vữa có thể gây ra rối loạn chức năng nội mạc mạch máu, có thể dẫn đến sự tăng khả năng co thắt của mạch máu dẫn đến thiếu máu cục bộ. Các cơ chế đề xuất bao gồm sự mất nhạy cảm của MẠCH VÀNH đối với các thuốc giãn mạch nội tạng (ví dụ acetylcholine) và tăng sản xuất co MẠCH VÀNH (ví dụ, angiotensin II, endothelin, leukotrienes, serotonin, thromboxane) trong vùng atheroma. Co thắt tái phát có thể dẫn đến tổn thương nội mạc mạch máu, dẫn đến hình thành mảng xơ vữa.
Sử dụng các thuốc gây co mạch (ví dụ như cocaine, nicotine) và căng thẳng cảm xúc cũng có thể gây co thắt MẠCH VÀNH.
Tách thành ĐỘNG MẠCH VÀNH
Phẫu thuật ĐỘNG MẠCH VÀNH là một vết rách hiếm gặp, không do chấn thương trong lòng ĐỘNG MẠCH VÀNH với việc tạo ra một lòng giả. Máu chảy qua lòng mạch sẽ làm giãn ra, làm hạn chế dòng máu chảy qua lòng mạch, đôi khi gây ra thiếu máu MẠCH VÀNH hoặc nhồi máu. Lóc tách có thể xảy ra trong các bệnh ĐỘNG MẠCH VÀNH có hoặc không có xơ vữa động mạch. Bóc tác động mạch không xơ vữa có nhiều khả năng xảy ra ở phụ nữ mang thai hoặc sau sinh và/hoặc bệnh nhân có loạn sản xơ cơ hoặc các rối loạn mô liên kết khác.
