"Hạnh phúc là gì?". Câu hỏi mà ai cũng đi tìm câu trả lời cho mình, cũng đã có muôn hình vạn trạng đáp án nhưng nhân loại cứ mãi loay hoay tìm kiếm. Khởi đi từ nghi vấn đó, triết gia Frédéric Lenoir đã viết nên tác phẩm "Đi tìm hạnh phúc - Một hành trình triết học" (Phạm Danh Việt dịch) nhằm tìm lối đi để hướng gần đến hạnh phúc.
Nỗi băn khoăn triết học
Triết gia Pháp thời Khai sáng, Voltaire, từng nói: "Tôi từng tự nhủ hàng trăm lần rằng tôi sẽ hạnh phúc nếu tôi cũng khờ khạo như bà hàng xóm của tôi, tuy vậy, tôi lại không muốn hạnh phúc như thế". Còn triết gia Hy Lạp cổ đại Aristole nói rằng: "Không hạnh phúc nào không đi cùng sự sung sướng". Kể từ thời cổ đại, hạnh phúc vừa là khát khao, vừa là bí ẩn của nhân loại. Một câu hỏi giản dị trở thành nỗi băn khoăn triết học giày vò con người suốt hàng ngàn năm. Mỗi người đưa ra cho mình một chuẩn mực hạnh phúc, để rồi tranh cãi nhau vì những đối lập trong quan điểm thế nào là hạnh phúc.
Các triết gia thì thích nêu lý thuyết, nhà khoa học thì thích chứng minh bằng các con số. Nhưng ngay cả khi có công thức tính, dựa trên chỉ số hành tinh hạnh phúc (Happy Planet Index - HPI) do NEF (New Economics Foundation) công bố, dựa vào các số liệu của các quốc gia, các tổ chức quốc tế đã được đúc kết thành công thức (HPI = Chỉ số hài lòng với cuộc sống x tuổi thọ trung bình; EF = chỉ số dấu chân sinh thái) thì liệu các quốc gia có dám tuân theo để đạt đến hạnh phúc hay không? Và những người dân sống trong "quốc gia hạnh phúc" đó có phải đều có được hạnh phúc?
Bằng cách điểm lại những triết thuyết Đông - Tây, những tư tưởng của các triết gia từ cổ đại đến hiện đại nói về hạnh phúc, Lenoir muốn nói với chúng ta, thông qua "Đi tìm hạnh phúc", chính là lịch sử của một vấn đề đã, đang và sẽ tiếp tục tra vấn con người, đặc biệt là trong những thời điểm như lúc này, khi chúng ta đang sống trong những ngày đối diện với nỗi bất an do dịch bệnh.
Hướng tới hạnh phúc lan tỏa
Trong "Đi tìm hạnh phúc", Lenoir thử đi tìm câu trả lời ở thế giới hiện đại. Ông dành riêng một chương: "Tiền có làm nên hạnh phúc?" để chỉ ra những nghịch lý giữa của cải vật chất với hạnh phúc. Frédéric Lenoir hướng tới thứ hạnh phúc lan tỏa, hạnh phúc của bản thân mà không triệt tiêu hạnh phúc kẻ khác.
Điều Frédéric Lenoir mong muốn không phải một giải pháp tối hậu, ông không phủ định điều này hay khẳng định điều kia mà chỉ là bày ra cho chúng ta những con đường dẫn đến hạnh phúc. Bởi hạnh phúc không phải thứ có thể cho hay nhận, vay mượn hay hoàn trả. Mỗi người có một con đường của mình, phải tự tạo ra hạnh phúc.
Lenoir dẹp bỏ những ảo tưởng cho rằng tiền bạc, quyền lực, tình yêu… đồng nghĩa với hạnh phúc. Chính vào những thời khắc khó khăn như hôm nay, chúng ta cần thấm thía điều này. Cần nhớ rằng cuốn sách của Lenoir được khai sinh ở châu Âu, châu lục được xem giàu có, văn minh, hiện đại nhưng cũng đầy rẫy sự bất an, những hiểm họa đến từ thiên nhiên và cả con người.
Bằng sự dẫn dắt tài tình, kiến thức uyên bác mà vẫn nhuần nhị, tác giả đưa chúng ta qua từng trang sách không chút mệt mỏi.
Frédéric Lenoir sinh năm 1962 tại Madagascar. Ông là đạo diễn series tài liệu Sects, lies and ideals năm 1998, dẫn chương trình radio về văn hóa Pháp trong tám năm. Tác giả sáng tác truyện tranh như The Prophecy of Two Worlds (2003-2008), The chosen one (2008), tham gia viết nhạc kịch Renaissance năm 2013. Từ năm 1987 đến 2019, Frédéric Lenoir phát hành hơn 40 quyển sách đa dạng chủ đề như lịch sử, tiểu luận, tiểu thuyết.
Với sách triết học Les Métamorphoses de Dieu, ông nhận European Prize năm 2004. Trước đó, tác giả viết tiểu luận về triết học phương Đông - The Meeting of Buddhism and the West (Cuộc gặp gỡ của Phật giáo và phương Tây (2001). Năm 2016, Lenoir thành lập tổ chức SEVE, nâng cao sức mạnh tinh thần, lòng trắc ẩn ở trẻ em qua triết học. Một năm sau, trung tâm Ensemble pour les Animaux ra đời, nhấn mạnh mối quan hệ giữa con người và động vật, phản đối săn bắt loài hoang dã.
