ĐẠI CƯƠNG

• Hô hấp là đem O2 từ mt → TB và CO2 từ TB → mt.

• 4 giai đoạn hô hấp → luôn được trung t(-) hô hấp điều hòa, phụ thuộc nhu cầu cơ thể.

  • Thông khí ở phổi.

  • Khuếch tán O2, CO2 tại phổi.

  • Chuyên chở O2, CO2.

  • Trao đổi O2, CO2 tại TB.

---

GIẢI PHẪU HỆ HÔ HẤP

1. Lồng ngực:

Kín, đàn hồi, với đáy là cơ hoành, gồm 3 bộ phận

• Cố định: X.sống.

• Di chuyển được: X.sườn, x.ức.

• Di động: Cơ hô hấp.

---

2. Cơ hô hấp:

Gồm 2 nhóm gắng sức và bình thường, mỗi nhóm chia thành 2 bộ phận

• Cơ hít vào:

• Hít vào: Cơ hoành, cơ liên sườn ngoài → Co cơ làm nâng thành ngực lên.

• Gắng sức: Cơ lệch, cơ răng trước, cơ ức đòn chũm, cơ má, cơ lưỡi, cơ cánh mũi.

• Cơ thở ra:

• Hít vào: Không có.

• Gắng sức: Cơ liên sườn trong, cơ thành bụng trước.

• Các cơ được 2 đường thần kinh chi phối:

• Tự ý: Theo bó vỏ sống → TB TK tủy sống (sừng trước tủy sống).

• Không tự ý: Đường bụng bên.

---

3. Màng phổi:

• Gồm 2 lá thành (dính sát vào phổi) và tạng (dính sát vào lồng ngực).

• Ở giữa 2 lá gọi là khoang màng phổi:

  • Chứa vài mL dịch nhầy → 2 lá trượt lên nhau khi di chuyển.

  • Nhờ sức căng bề mặt → 2 lá dính vào nhau.

---

LIÊN HỆ: Khoang màng phổi một số bệnh lý chứa dịch: Tràn dịch/khí/máu/mủ màng phổi → Xẹp phổi.

---

4. Đường dẫn khí: Gồm 2 kiểu chia

• Theo đường giải phẫu:

• Đường hô hấp trên: Mũi, miệng, hầu, thanh quản (rộng), vòng sụn (d = 5/6 C khí quản => Khí quản không xẹp).

• Đường hô hấp dưới: Theo thứ tự là:

• Phế quản: Có vòng sụn nhỏ hơn.

• Tiểu phế quản: Cấu tạo bởi cơ Reissessen – cơ trơn, dãn nở đều theo phổi.

• Tiểu phế quản hô hấp: Cấu tạo chỉ vài sợi cơ trơn.

• Ống phế nang → Phế nang.

• Theo chức năng:

• Đường dẫn khí đơn thuần:

• Chỉ có chức năng dẫn khí.

• Gồm mũi, miệng, hầu, thanh quản, khí quản và 16TH đầu cây phế quản (Phế quản → Tiểu phế quản tận cùng).

• Lấy máu nuôi từ động mạch chủ xuống và đổ máu về tĩnh mạch phổi

• Đơn vị hô hấp:

• Gồm 7TH cuối cây phế quản: Tiểu phế quản hô hấp, ống phế nang, phế nang.

• Là nơi diễn ra sự trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường.

• Thần kinh chi phối – phản xạ co phế quản:

• Thần kinh giao cảm:

• Trực tiếp điều khiển cơ trơn tiểu phế quản.

• Điều khiển bằng sợi thần kinh thì ít → yếu.

• Epinephrin và norepinephrin (tủy thượng thận) theo máu tác động toàn bộ đường dẫn khí → tác động thụ thể β2 → Dãn phế quản.

• Thần kinh phó giao cảm:

• Cho nhánh từ dây X → Mô phổi, tiết acetylcholine → co thắt tiểu phế quản.

• Suyễn: Acetylcholine → Co hơn bình thường → tắt nghẽn → Dùng chất đồng vận β2/kháng cholinergic điều trị.

• Các nguyên nhân khác → co tiểu phế quản:

• Khí độc, bụi, khói thuốc, hơi lạnh, viêm phế quản… → Kích thích niêm mạc hô hấp.

• Khói, bụi, SO2, hơi acid, thuyên tắt ĐM → co mạch → Pứ tại chỗ.

• Histamin, SRSA (tương bào); phấn hoa → dị ứng; Leukotriene (BC).

• Kháng lực đường dẫn khí:

• Sức cản đường hô hấp trên: 50%, trong đó miệng, hầu, thanh quản chiếm 25%.

• Đường hô hấp dưới có d < 2mm, ít phế quản lớn so với 65.000 tiểu phế quản tận cùng → Tiểu phế quản TH8 trở đi chiếm 10 – 20%.

• Một số bệnh lý ở phế quản nhỏ → ↑ sức cản đường dẫn khí → Tắt nghẽn, vòng cơ trơn dễ co thắt.

• Kháng lực khí phụ thuộc:

• Vphổi: V↑ → kháng lực ↓ và ngược lại.

• Độ co cơ trơn tiểu phế quản do TK GC, phó GC, qua TG polypeptide ruột vận mạch chi phối.

• Mức độ phì đại niêm mạc.

• Dịch tiết trong lòng ống.

• Vai trò đường dẫn khí:

• Nhờ sự vận động cơ hô hấp, sự đàn hồi của lồng ngực và phổi → áp suất (-).

• Vai trò đường hô hấp:

• Vẫn chuyển khí, thông giữa phế quản và mt.

• Làm ẩm khí → Khí được bão hòa hô hấp.

• Mạch máu (mũi, hầu, miệng) → Điều chỉnh nhiệt độ khí → Bảo vệ lớp phế nang mỏng manh.

• Ngăn cản vật lạ vào đường hô hấp: dịch nhầy chứa Immunoglobulin… → chống nhiễm trùng và giữ niêm mạc ổn định.

• > 10µm: Mũi.

• 2 – 10µm: Lông mũi + phản xạ ho (TK X), hắt hơi (TK V).

• < 2µm: ĐTB tiêu diệt → Chất nhầy ống phế quản → Khạc ra hoặc đến Hạch BH  → tiêu hủy.

• Thanh môn:

• Đóng mở nắp thanh môn → Ngăn thức ăn, vật lạ vào phổi.

• Người hôn mê nắp đóng không hoàn toàn → Viêm phổi hít.

• Phù Quincke: Dị ứng → phù thanh quản. Hạ Ca++ → co cứng → đóng chặt nắp → Chết đuối trên cạn.

• Ngoài ra chứa 1 khoảng khí ko dùng trao đổi với máu → Khoảng chết.

---

5. Phổi

• Phế nang là đơn vị chức năng, SL = 300.106 và S = 70 – 90m2, MM bao bọc → mạng lưới.

• Lớp BM phế nang: TB lót nguyên thủy (mẫn cảm mọi đột nhập) và TB tiết chất hoạt diện.

• Ngoài ra có các ĐTB, Lympho bào, tương bào và TB mast.